Waarom verschilt onze huidskleur?

Het is maandag 7 september, vandaag is mijn zusje jarig. Die zal ik vandaag echter niet bezoeken, hier in Malawi hebben we een drukke velddag voor de boeg.

Na mijn gebruikelijke ontbijt van toast en pindakaas, want de keuze is beperkt en elke dag 2 eieren is ook niet ideaal, halen Simeon en Msika mij op. Vandaag bezoeken we 8 scholen.

De eerste is Chimwang’ombe, een school die in het begin een beetje achterbleef. Vandaag komen we erachter dat ze de afgelopen week erg hard gewerkt hebben. De community heeft er voor gezorgd dat er genoeg materialen voor de bouw aanwezig waren en zo hebben de bouwers ongestoord door kunnen werken. Dat zien we wel eens anders. Hoewel ze nog steeds achter liggen zit er nu in elk geval weer tempo in het werk. Dat is een goed begin van de dag.

De tweede school, Msiwa, ligt netjes op schema en ook het voedsel voor de komende 3 maanden blijkt vandaag bezorgd te zijn. Gelukkig maar, want ze hadden nog maar net genoeg voor ongeveer 4 dagen. Nu weten we zeker dat ook hier de kinderen elke dag kunnen eten. Als de vrouwen klaar zijn met koken, maken de kinderen een rij voor de deur van de keuken. Dat is een hele belevenis want vergeleken met deze rijen valt de drukte bij Albert Heijn op zaterdagmiddag in het niets. De kinderen gaan zo dicht mogelijk tegen elkaar aan staan zodat ze zeker weten dat er niemand kan voordringen. Wat me hier in winkels overigens regelmatig gebeurt. In deze superstrakke polonaise duwen en trekken ze elkaar vervolgens zo’n beetje de keuken in om maar zo snel mogelijk hun bord te kunnen krijgen.

Bij Thandaza, de derde school, is de sfeer erg goed en ligt de bouw nu ook op schema, een paar weken geleden ging het minder goed en hebben we de school een mondelinge waarschuwing gegeven en gedreigd terug te komen met een schriftelijke als we geen verandering zouden zien. Gelukkig bleek dit niet nodig te zijn. De ‘traditional authority’ heeft zich namelijk met deze school bemoeid. Dit is een soort ‘opper chief’ die, hoewel niet officieel onderdeel van de regering, heel veel macht heeft in de dorpen waar we werken. Als een lagere chief er niet voor kan zorgen dat zijn community actief wordt dan kan de ‘TA’ hem zijn positie afnemen. Dit wil geen enkele chief meemaken, en wij maken vaak dankbaar gebruik van deze traditionele machtsverhoudingen door op scholen met problemen aan te geven dat de ‘TA’ misschien wel wil bemiddelen. De week daarna is er dan vaak geen vuiltje meer aan de lucht en wordt er harder gewerkt dan ooit.

Ook bij Kazenga en Kanonono verloopt de bouw naar verwachting. Bij Chilembwe komt er halverwege ons bezoek een leraar naar me toe met een vraag. Een van zijn leerlingen uit groep 7 heeft hem gevraagd waarom wij verschillende huidskleuren hebben en ik wordt uitgenodigd om dit in de klas te komen uitleggen. Na een officiele aankondiging door de leraar wordt ik begroet door de hele klas en leg ik uit dat in Nederland de zon veel minder vaak schijnt dan hier en dat ik, als ik te lang in de zon blijf staan, mijn huid kan verbranden. Bij de kinderen gebeurt dit niet omdat hun pigment ze beschermt tegen de zon. Nu maar hopen dat ik met dit verhaal niet al te ver naast de waarheid zat, biologie is alweer een tijdje geleden. Ik ben niet de eerste blanke die deze kinderen zien, maar merk door al het gestaar, gegiechel en gewijs wel continu dat ik voor veel vooral jonge kinderen nog een soort attractie ben. Ik ben benieuwd of dit alle vier maanden dat ik hier ben zo blijft, of dat ze op een gegeven moment aan me zullen wennen.

Als we daarna ook Mkanganya en Chamama bezocht hebben zit de ochtend er weer op. Raar genoeg zijn geen twee bezoeken hetzelfde, dat is precies wat ik leuk vind aan dit werk maar ook hetgeen dat het soms lastig kan maken. Niet alleen voor mij, maar ook voor de mensen in de dorpen. Als een school niet op schema ligt is dat eigenlijk nooit uit onwil, maar heeft het bijna altijd te maken met factoren die moeilijk te beinvloeden zijn. We horen op de scholen die we bezoeken elke week van minstens vijf begrafenissen, waardoor het werk een dag stil kan liggen. Bouwers krijgen Malaria. De auto waarmee het rivierzand gehaald zou worden heeft het begeven en moet eerst gerepareerd worden of er wordt een nieuwe chief aangesteld. De redenen zijn eigenlijk altijd heel begrijpelijk. Aan ons de taak om tussen al deze ‘inconviniences’, zoals de scholen het zelf vaak noemen, voortgang te boeken. Dit jaar gaat dat trouwens tot toe erg goed, deze week bereikten we al 70% voortgang. Te danken aan grote wil op de scholen om de gebouwen te gebruiken, gemotiveerde bouwers, actieve communities en een fantastisch fieldteam.

We rijden terug naar Kasungu, waar we bij de supermarkt wat te lunchen te halen en daarna op kantoor uit rekenen wat onze progress is. Simeon wint een dagje ‘eeuwige roem’ met onze dagelijkse weddenschap. De rest van de middag besteden we aan het voorbereiden van de stuurgroep vergadering later deze week en het afmaken van het plan voor de ‘schoolgardens’ die we ook nog dit jaar willen aanleggen.

Hoewel ik op de scholen niet altijd zo direct kan zijn als ik zou willen komt ook met subtiliteit de boodschap meestal wel over. Ik heb inmiddels geleerd dat je hier met een grapje en veel lachen vaak verder komt dan met een nauwkeurige analyse van de problemen en mogelijke oplossingen. Ook kan ik nu aan Msika en Simeon aardig zien hoever ik kan gaan en wanneer ik mijn doel voorbij dreig te schieten. Als we vervolgens in de auto stappen is verdere uitleg ook niet nodig, een blik van verstand houding is meestal ruim voldoende, daarna gaat de radio aan en luisteren we naar reggea uit het cassettedek. Deze muziek zal ik denk ik maar aan moeten wennen want het zijn echte fans, vooral vanaf de achterbank hoor ik vaak een hoge piepstem meezingen; Msika. Zingen is niet echt zijn specialiteit, maar het goede humeur van deze mannen maakt alles goed. Het is heerlijk om hier te mogen werken.